Niska temperatura, opady śniegu, oblodzenie… To tylko niektóre z możliwych zagrożeń, które czekają na pracowników w zimie. W związku z dodatkowymi czynnikami ryzyka pojawiają się też dodatkowe obowiązki, m.in. te związane z minimalną temperaturą w pomieszczeniach. Jeśli nie zapewnisz pracownikom odpowiednich warunków, dla własnego bezpieczeństwa mają prawo powstrzymać się od pracy. Poznaj najważniejsze przepisy BHP w zimie oraz w zimnych pomieszczeniach!
Przepisy BHP w zimie (i zimnych pomieszczeniach) – najważniejsze akty prawne
Praca w niskiej temperaturze (na zewnątrz i w pomieszczeniach) może wywołać m.in. hipotermię (wychłodzenie organizmu) oraz odmrożenia. Jak temu zapobiec? Dokładne wytyczne opisują przede wszystkim takie akty prawne jak:
- Kodeks pracy;
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów;
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy;
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Chcesz wiedzieć więcej o obowiązkach pracodawcy? Przeczytaj artykuł: Przepisy BHP podczas upałów. Jakie są najważniejsze obowiązki pracodawcy?
Zimny mikroklimat – co to jest?
Mikroklimat zimny należy do warunków zagrożenia związanego ze środowiskiem pracy. Na jego działanie mogą być narażeni pracownicy przez cały rok, np. w chłodniach czy magazynach. Wbrew pozorom takie warunki pracy nie dotyczą jedynie temperatury.
Dokładną definicję znajdziesz w Rozporządzeniu w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy:
„Mikroklimat zimny odnosi się do warunków środowiska termicznego, dla których temperatura powietrza wynosi poniżej 10°C, a prędkość ruchu powietrza i jego wilgotność względna są większe odpowiednio od 0,1 ms-1 i 5%”.
Jeśli w zakładzie (lub jego części) występuje właśnie taki mikroklimat, pomiary wykonuje się raz w roku lub raz na dwa lata (jeśli poprzednie dwa pomiary nie wykazały uchybień).
Temperatura w pomieszczeniach
Zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (paragraf 30) temperatura w pomieszczeniach powinna być dopasowana do rodzaju pracy. Przepisy określają konkretną temperaturę:
- standardowo minimum 14°C;
- dla lekkiej pracy fizycznej i pracy biurowej minimum 18°C.
Aby w pomieszczeniach nie było zbyt zimno, potrzebne są dodatkowe grzejniki, kaloryfery lub inne sprzęty emitujące ciepło. Jednocześnie trzeba zachować odpowiednią wilgotność oraz wymianę powietrza.
Jeśli niska temperatura jest konieczna (np. w chłodniach), obowiązują Cię dodatkowe zasady, m.in. dotyczące zapewnienia pracownikom pomieszczenia do ogrzania.
Praca na zewnątrz w zimie i praca w zimnym mikroklimacie – jak ją zorganizować?
Przepisy nie regulują najniższej możliwej temperatury do pracy na zewnątrz. Masz jednak obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczeństwo i komfort. Jeśli wykonują swoją pracę na otwartej przestrzeni (np. na budowie), prawo przewiduje kilka rozwiązań.
Ochrona przed czynnikami atmosferycznymi
Opady śniegu czy silny wiatr to czynniki atmosferyczne, przed którymi trzeba chronić pracowników – poprzez odpowiednią organizację stanowiska pracy. Wśród środków ochrony zbiorowej sprawdzają się np. łatwe do ustawienia namioty czy daszki.
Pamiętaj też o regularnym odśnieżaniu (także dachów, również tych tymczasowych) i ochronie przed oblodzeniem (np. sól czy piasek).
Dodatkowe pomieszczenie do ogrzania
Praca w niskiej temperaturze wymaga też zapewnienia odpowiedniego pomieszczenia socjalnego, w którym temperatura wynosi co najmniej 16°C. To miejsce, w którym pracownicy mogą się ogrzać lub przebrać.
Napoje i posiłki dla pracowników
Kwestia zapewnienia napojów i jedzenia jest regulowana w Rozporządzeniu w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. To dodatki bezpłatne dla pracownika. Posiłki muszą mieć konkretną zawartość energetyczną oraz rozkład makroskładników.
Jeśli pracownicy pracują w zimnym mikroklimacie lub na zewnątrz (w temperaturze poniżej 10°C), zapewnij im gorące napoje przez całą zmianę. Rodzaj tych napojów nie jest określony, może to być np. herbata.
A co z posiłkami przy pracy w niskiej temperaturze? Jeśli działania na danym stanowisku powodują wydatek energetyczny powyżej 1500 kcal u mężczyzn i powyżej 1000 kcal u kobiet, posiłek jest obowiązkowy dla pracy:
- w pomieszczeniach o temperaturze poniżej 10°C;
- na otwartej przestrzeni w okresie od 1 listopada do 31 marca.
Środki ochrony indywidualnej (ŚOI) na mróz
Obowiązkiem pracodawcy jest przygotowanie odzieży ciepłochronnej odpowiedniej do pracy w konkretnej temperaturze (chroniącej przed zimnem lub chłodem). To przede wszystkim takie ubrania jak kurtki, bluzy, rękawice, czapki, buty czy bielizna termoaktywna.
Oprócz tego pamiętaj o zapewnieniu standardowych środków ochrony indywidualnej dopasowanych do warunków na konkretnym stanowisku pracy (np. okulary lub gogle, nauszniki, kaski, ochraniacze).
Inne sposoby na zwiększenie bezpieczeństwa pracowników
Nadrzędnym sposobem na zapewnienie bezpieczeństwa jest ograniczenie działania czynników szkodliwych. Możesz więc wyznaczyć pracownikom dodatkowe przerwy lub skrócić czas pracy (ale bez obniżania wynagrodzenia). Innym rozwiązaniem jest przeniesienie niektórych prac do pomieszczeń lub zastosowanie większej rotacji.
Szukasz środków ochrony indywidualnej i zbiorowej, które pomogą Ci chronić pracowników przed mrozem, śniegiem i innymi zagrożeniami? Konsultant Elmar® BHP pomoże Ci dobrać optymalne rozwiązania!