Według danych GUS za 2022 r. pyły znalazły się na drugim miejscu wśród zagrożeń związanych ze środowiskiem pracy – z wynikiem 18,3%. Najczęściej to pyły rakotwórcze lub zwłókniające, które stanowią bezpośrednie niebezpieczeństwo dla zdrowia, przede wszystkim dróg oddechowych. Mogą również działać m.in. na oczy czy skórę. Zwykle pojawiają się podczas takich czynności jak kruszenie, szlifowanie, mieszanie, polerowanie czy ostrzenie.
Poznaj zasady i środki ochrony zbiorowej oraz indywidualnej (półmaski, maski), dzięki którym zapewnisz pracownikom odpowiednią ochronę przeciwpyłową. Dowiedz się też więcej o tym zagrożeniu!
Praca w pyle – obowiązki pracodawcy
Pylica płuc to druga najczęstsza choroba zawodowa w Polsce w 2022 r. – przypadki pylicy stanowiły 17,6% wszystkich nieprawidłowości zdrowotnych związanych ze środowiskiem pracy.
Narażeni na zachorowanie są przede wszystkim ci pracownicy, którzy mają kontakt z pyłem przez wiele lat, często bez stosowania odpowiednich środków BHP. Wystawienie na pyły może również zwiększyć ryzyko m.in. astmy, chorób serca czy stanów zapalnych skóry lub oczu. To właśnie dlatego właściwa ochrona przeciwpyłowa i profilaktyka są tak istotne.
Jako pracodawca masz obowiązek monitorować rodzaj i stężenie pyłu w zakładzie pracy, a później dbać o minimalizację zagrożenia poprzez:
- obniżenie emisji pyłów (np. przez dostosowanie procesów technologicznych);
- zastosowanie środków ochrony zbiorowej (np. wentylatorów);
- zastosowanie środków ochrony indywidualnej (np. półmasek filtrujących).
Aby odpowiednia ochrona przeciwpyłowa w zakładzie pracy była możliwa, określ przede wszystkim parametry pyłu (m.in. rodzaj, stężenie, wielkość cząsteczek), zawartość tlenu w powietrzu oraz czas ekspozycji na poszczególnych stanowiskach.
Wartości dla konkretnych pyłów (w tym najwyższe dopuszczalne stężenie, czyli NDS) znajdziesz w Rozporządzeniu MSWiA w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Zgodnie z Kodeksem Pracy (Art. 229): jeśli pracownicy są narażeni na działanie substancji rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, po zakończeniu pracy z tymi czynnikami (np. zmianie stanowiska) powinni przejść okresowe badania lekarskie. Takie badania są też obowiązkowe, jeśli pracownik zawnioskuje o nie po rozwiązaniu stosunku pracy.
Chcesz wiedzieć więcej o tym, jak chronić pracowników przed działaniem czynników szkodliwych? Przeczytaj artykuł o hałasie, na który pracownicy są narażani najczęściej: Praca w hałaśliwych warunkach – jakie artykuły BHP warto stosować?
Środki ochrony zbiorowej (ŚOZ) przed zapyleniem
Ochrona przeciwpyłowa powinna obejmować środki ochrony zbiorowej – które obniżają stężenie substancji w zakładzie pracy często jeszcze na etapie emisji pyłów. Poznaj najpowszechniejsze z nich.
Wentylacja pomieszczeń
Wymiana powietrza to obowiązek, który został określony w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy:
„§ 32. 2. W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji”.
Wykorzystuje się zarówno wentylację mechaniczną umieszczoną w sufitach, jak i dodatkowe wentylatory zamontowane bezpośrednio przy stanowiskach pracy czy sprzętach.
Urządzenia odpylające
W zakładach pracy stosuje się również urządzenia odpylające – filtrujące powietrze z nadmiaru szkodliwych pyłów przy wykorzystaniu odpowiednich zjawisk fizycznych. Mogą to być przykładowo filtry mokre (stosowane przede wszystkim przy łatwopalnych pyłach).
Tego typu urządzenia często montuje się bezpośrednio do sprzętów wykorzystywanych w procesach technologicznych, np. do mieszarki betonu. Dzięki temu w trakcie pracy emituje znacznie mniej zanieczyszczeń.
Środki ochrony indywidualnej (ŚOI) przed pyłem
Właściwa ochrona przeciwpyłowa obejmuje także środki ochrony indywidualnej – artykuły, w które powinien być zaopatrzony każdy pracownik. To przede wszystkim:
- półmaski filtrujące – chronią dolną część twarzy (nos, usta);
- maski twarzowe – chronią całą twarz, również oczy.
Wymagania dla tego typu produktów opisują konkretne normy, przede wszystkim PN-EN 136:2001 – wersja polska. Sprzęt ochrony układu oddechowego – Maski – Wymagania, badanie, znakowanie oraz PN-EN 140:2001 – wersja polska. Sprzęt ochrony układu oddechowego – Półmaski i ćwierćmaski – Wymagania, badanie, znakowanie.
Mogą być jednorazowego lub wielorazowego użytku oraz z zaworami oddechowymi bądź bez nich. Najważniejsze oznaczenia dla tego typu środków ochrony indywidualnej to:
- FFP1, FFP2, FFP3 – poziom ochronny (1 – najniższy, 3 – najwyższy);
- NR – jednokrotne użycie;
- R – wielokrotne użycie;
- D – wyrób spełnia wymagania zatkania.
Skuteczna ochrona przeciwpyłowa z Elmar® BHP
Chcesz zadbać o pracowników np. w fabryce, magazynie czy na budowie? Porozmawiaj z ekspertem Elmar® BHP, który pomoże Ci dobrać odpowiednią ochronę przeciwpyłową.
Wybierz właściwe środki ochronne – w zależności od rodzaju pyłu, stężenia w powietrzu, stanowiska oraz wielu innych czynników. Chroń pracowników przed szkodliwymi czynnikami w pracy i działaj zgodnie z obowiązującym prawem!